Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
Sericulture hi Mizoramah hian a lar tanin kan pipute atanga kan tih thin ni lo mahse, mizote tan a eizawnna
remchang leh tha tak a ni a, sawrkar pawhin a ngai pawimawh hle a. Department pawh a thang chho mek a ni.
Sericulture hi engemaw ni le tia kan ngaihtuah chuan a huam zau em em a, mahse , ‘ Silk Pangang (Silkworms)
khawi a Silk puan mawi tak tak siam chhuahna hi a ni’ tiin sawi ila a fiah mai awm e.
Mizoram Sericulture hlawhtlin theih dan
I.Bultan awlsam leh thar hlawk Investment , high income)
1) Mizo pa lo neih dan pangngai a tana hmanrua kan neih mawl te te hmangin bul a tan theih .
2) Ran dang vulhte angin a vulh tur note lei nan sum sen tam a ngai ve lo.
3) A vulhna tur in pawh a tha kan neih hma chuan, mawlte in a tih theih.
4) A vulhna hmanrua pawh man tlawmte te an ni]
II. Sik leh sa a tha
Silk pangangte tan hian boruak lum leh vawh dan hi an thatna tawk a awm a. Lum lutk
emaw vawt lutuk emaw chu an ngeih lo. Mizoram hi chutiang ngaihtuah chuan a khawlum leh vawh
lamte a tha em em a ni. Mizoram khawilai ah pawh a vulh theih a ni.
III. Thingtheihmu huan siam
1) Pangang chaw, Thingtheihmu huan siam hi, mizopa tan chuan thiam loh tur a awm lo.
2) Kum khatna ah buh chinna a dal lo.
3) Kum hnihna ah thlawh faiin Thingtheihmu huan a ni nghal mai.
4) Huan siam dawn a hriattur tlem tlem chu , Sericulture department thawkte an zawh theih reng.
IV. Short term leh long term inkawp
Thingtheihmu hi an thang duhin kum chanve chhung lek pawhin Silk pangang khawi nan a hman theih a,
short term policy a ni thei. Thingtheihmu huan i siam puitlin tawh a, tha taka i enkawl chuan, kum
tam tak chhung huan nghet i nei tawh ang a, longterm policy a ni nghal a ni.
V. Tlangram lo neih aiin a hlawk.
1) Hectare khatah pui 250 tui (250 layings) zelin kum khatah vawinga khawi ta ila. Chu chu a theih a.
2) Pui 250 tui atangin cocoon kg 125 (a aia tam pawh) a thar theih a.
3) Cocoon a that dan a zirin kg 1 man Rs 200/-.
4) Cocoon Kg 125 man Rs 25000/-.
5) Kum khatah vawi 5 khawiin Rs 1,25,000 a lakluh theih. Buh tina Rs 80 pawhin tin 1562 aia tam a lei theih a. Chu chu tin 3 phur khat nise phur 520 aia tam a ni. Hetiang zat chu sawiloh phur 100 pawh an thlo chhuak dawn silo .
VI. Tlangram lo neih thlakna remchang
Kan sawi tak ang khan, a kum khatna ah buh chi tibuai miah lovin Thingtheihmu a chin nghal theih a, chu buhthar chu ring chungin, a kum hnihna ah pangang khawi atangin, Kum tawp nghah kher ngai loin, sum a lakluh theih nghal a ni. Kan ram ah hian pangang te hi kum khatah vawi 5-6 vel a vulh theih a, chuti a nih chuan thla 6 vel chauh kan hmang dawn a. A bak thla 6 dang chu huan enkawl nan leh mahni hna tul thawh nan kan hmang thei a ni.
VII. Mizote rilru mil zawng a ni.
Mizote hi thiltih thuai thuai leh a hlawkna pawh hmuh thuai thuai duh mi kan ni a, chuvang chuan kumtluana hnathawh a, kumtawpa a tharchhuah hmuh chauh ai chuan, thlakhat chhung lek a, a rahchhuah hmuh nghal zel hi kan rilru mil zawng tak a ni. Chu mi ang chuan Sericulture ah hian thlakhat chhung lekin a hlawkna tel theih a ni.
VIII. Zaukhat a huan neih
Mizote hi zaukhata lo nei thin kan niin, chung chu zuva lakah pawh an him duh bik a, tin hnathawh in ang tlang thil
han zirho leh sawi hote a nuamin a tha a, mamawh inang tlang chu kan intanpui remchang bawk. Heng zawng zawng hi kan
lo chin than a nih bakah Sericulture atan hian a tha in a remchang em em a ni.
IX. Ran leh ramsa vulh leh khawi tel
Thingtheihmu hnah hi ran tinreng, Bawng, kel , Vawk leh ramsa Sazuk, Sakhi, Saza leh a dangte hian an duh em em vek mai a. Pangang khawi nana hmansen loh leh hman loh lai pawhin, huan tha kan neih chuan ran dang vulh a remchang hle. Tunah pawh kan farm tha ah chuan bawng vulh an ni. Ar leh Savate pawh hian a rah te an duh em em a ni. Tin Sangha dil pawh siam a remchang a, pangang ek leh Buhchium ilo vel hi sangha chaw tha em em an ni.
X. Sum chang thlai chin.
Thingtheihmu huan vau leh palchawiah heng thlai kawhtebel, Khanghu, Thingthupui, Phuihnam, Aidu leh remchang dang te kan thingtheihmu tichhe miah lovin a chin theih a. Huan tan palchawi leh venghimtu an ni zawk a. Chutihrual chuan sum tam tak a lakluh tel theih a ni. Tin, theihmu tlarin a karah be lam chi, Bekang, Bete leh a dang leitha siam chi te an ching tel thin bawk.
XI. Vanduai tum.
Eizawnna dang, lo neihte, huan siamte, ran vulhte ho hi vawikhat tih chhiat chuan kumtluanin kan thar leh hman tawh lo a.
Thei leh serhuante phei chu pamtul phahna a ni zel. Pangang khawi erawhchu vawikhat hlawhchham mah ila kum khat chhungin
vawi 5-6 te kan vulh hman thin avangin reilote chhungin kan phuhruk hman leh thin a, a tha em em a ni.
XII. Vawnthat theih
Sawhthingte leh thil dangte ang lovin, vawnthat a harsa lova, Cocoon chhunga buhchium chu tuihu sa in ur hlum a,
nisaah emaw tihro leh in chhe lovin a vawn that mai theih.
XIII. Transportation
Kan sum chang thlai, thei leh thlairahte, sawhthing, buh leh balte, forest products leh thil dangte kan ngaihtuah
chuan an rit duhin thiar sawn an harsa a, cheng sangkhat man pawh a rit hle thin. Mahse Sericulture a thar chhuah
cocoon te erawh chu a thiar sawn velna (transportation) lamah a awlsam a, pa chak deuh tan chuan awlsam te in
Rs.5000/- man pawh a phurh mai theih.
XIV. Marketing
Thlai leh thil tharchhuah dangte ang lovin cocoon tharchhuah hi hralhna lamah harsatna a awmve ngai lova.
Tin a rate pawh a tlahniam thut thut ve ngai lo. Thil chiangsa a niin, an hralh rualin a man pawh an dawng nghal thei.
XV. Harsatna tawkte tan mithiam.
Thingtheihmu huan siam leh enkawlna ah te, Silk Pangang enkawlna lamah te zirtir ngai leh harsatna neite tan englai pawhin Sericulture Department atangin technical mi mithiamte’n an tanpuiin trainning pawh an pe thei reng. A hmunah te kal chilhin an mamawh leh harsatnate an enpui reng thin.
XVI. Ram pawn thlengin Farmerte
Private farmers te hi Mizoram chhungah mai nilo, Sericulture lama State changkang zawkah te hruai an niin, an tihdan tha zawkte hmuh tirin zinpui thin an ni. Anni pawhin nuam an tiin hlawk an ti hle thin. Heng zawng zawngte kan ngaihtuah hian Sericulture hi Mizoramah hian lo nei mi leh kut hnathawk a eizawng tute tan hian eizawnna ngel nghet leh rintlak a niin hlawhtlin theihna kawng a ni.